Borowy Jar

Borowy Jar

Położony na północny zachód od Jeleniej Góry, 4-kilometrowej długości przełomowy odcinek doliny Bobru. Jeden z najpiękniejszych zakątków ziemi jeleniogórskiej. Z uwagi na wyjątkowe walory przyrodniczo-krajobrazowe Borowy Jar włączony ma zostać w obręb projektowanego Parku Krajobrazowego „Dolina Bobru„. Przełom wymodelowany jest w granitognejsowym podłożu Pogórza Izerskiego.

Po lewej stronie rzeki znajduje się wyraźna kulminacja Siodło (468 m) oraz wzgórze Lipnik (494 m), zaś na prawym brzegu wznoszą się Gapy (465 m), ozdobione licznymi skałkami. Kilkudziesięciometrowa różnica wzniesień między poziomem rzeki a szczytami wzgórz podkreśla przełomowy charakter doliny.

W podręcznikach geomorfologii Borowy Jar podawany jest jako klasyczny przykład przełomu epigenetycznego. Przełom taki powstaje wówczas, gdy rzeka żłobiąc swe koryto w osadach mało odpornych na erozję natrafi na zagrzebane pod nimi wyniosłości zbudowane z bardziej odpornych skał starszych i rozcina je. Jednocześnie procesy destrukcyjne usuwają z okolicznego obszaru pokrywę podatnych na niszczenie osadów, odgrzebując spod niej dawną rzeźbę. W efekcie zostaje odsłonięta (odpreparowana) dawna formacja skalna, przez którą z trudem przerzyna się rzeka, mimo iż w bezpośredniej bliskości znajdują się szerokie obniżenia. Borowy Jar powstał w okresie, gdy Obniżenie Jeżowa wypełniał lądolód, tamujący naturalną drogę rzeki. W następstwie procesów niszczenia i usuwania z dorzecza skał i osadów mało odpornych – odpreparowane zostały wzniesienia Siodła, Lipnika, Gap, a także liczne skałki na ich stokach zbudowane z bardziej twardych granitów i granitognejsów.

U wrót przełomu, w miejscu, w którym Kamienna wpływa do Bobru, na wzniesieniu zwanym Wzgórzem Bolesława Krzywoustego, usytuowane było grodzisko datowane na XI-XII wiek; być może, wzniesione zostało ono jeszcze wcześniej. Prowadzone tu w roku 1958 prace archeologiczne potwierdziły istnienie rozległego grodu w XII wieku, co zgodne byłoby z wątkiem przekazu mówiącego o założeniu Jeleniej Góry przez Bolesława Krzywoustego.

W XIII wieku istniał tu już zamek warowny zniszczony podczas najazdu husytów w 1427 r. Ostatecznej ruiny budowli dokonali Szwedzi w okresie wojny trzydziestoletniej, no i sam upływ czasu. W roku 1911, dla upamiętnienia 800-lecia zamku, na Wzgórzu Krzywoustego zbudowano istniejącą do dziś wieżę widokową.

Nieco dalej od niej wspaniałym łukiem rozpina się ponad Bobrem most kolejowy. Zbudowano go w latach 1951-54 na miejscu poprzedniego, zniszczonego przez Niemców w maju 1945 roku. Na wzgórzu Siodło w końcu XVIII wieku urządzono – na podobieństwo greckiego Helikonu – tzw. ogród muz.

Rzadko odwiedzane dziś Gapy są wspaniałym punktem widokowym. Przy drodze nad rzeką (trasa 2Ż) znajduje się „cudowne źródełko”, którego woda według podań ma właściwość wykrywania zdrady małżeńskiej; przy szlaku 2Ż napotkamy również ruiny dwu papierni, wzniesionych nad rzeką w początkach XIX wieku.

W dolnej części Borowego Jaru znajduje się Jezioro Modre – zbiornik wodny utworzony w latach 1924-25. Przy tamie przegradzającej rzekę znajduje się niewielka elektrownia wodna o mocy 1 MW.

Nad Jeziorem Modrym zlokalizowane jest schronisko PTTK „Perła Zachodu”. Poniżej schroniska przez rzekę przerzucony jest mostek o niebanalnej architekturze, przez który dojść można do malowniczych skał Wieżyca.

Wzdłuż Borowego Jaru, brzegiem Bobru, prowadzi szlak 2Ż. Przy ruinach papierni, znajdujących się nad zakolem rzeki, w miejscu zwanym Końcem Świata, dołącza szlak 3Z, który od Wzgórza Krzywoustego prowadzi przez wzniesienie Siodło.

Dawniej Borowy Jar był ulubionym miejscem spacerów jeleniogórzan. W efekcie silnego zanieczyszczenia rzeki stracił wiele ze swej atrakcyjności. W ostatnich latach, wobec stale poprawiającej się czystości wód Bobru, powraca popularność tego zakątka.

Szlaki turystyczne:, 3Z.

Dodaj komentarz