Dawna willa Marthy Hauptmann

Przemysław Wiater

„Polny krzew”. O dawnej willi Marthy Hauptmann w Szklarskiej Porębie

Na początku lat 80 – tych XIX w. młody filozof i literat Carl Hauptmann (1858 – 1921) poznał przyszłą żonę Marthę z domu Thienemann (1862 – 1939). Była ona najmłodszą z trzech sióstr Thienemann, córek drezdeńskiego bankiera i handlarza winami. Zaręczyny Carla i Marthy („Muckile” – „Muszeczki” jak ją pieszczotliwe nazywał Carl) odbyły się wczesną wiosną 1881 r., a ślub 6.10.1884 r. W związki małżeńskie z siostrami Thienemann wstąpili też bracia Georg i Gerhart Hauptmannowie. Z czasem rodziny Carla i Gerharta Hauptmannów zamieszkały w przebudowanym w latach 1890 – 1891 domu w Szklarskiej Porębie Średniej (ul. 11 Listopada 23, dziś mieści się tutaj muzeum pisarzy – oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze).

Małżeństwo Carla i Marthy było bezdzietne. Latem 1906 r. w kolonii artystycznej Worpswede pod Bremą Carl Hauptmann, będąc w odwiedzinach u przyjaciół – małżeństwa malarzy Pauli i Otto Modersohnów, poznał młodą artystkę Marię Rohne. Przyjaźń przerodziła się w romans. Doprowadziło to do rozpadu małżeństwa Carla z Marthą zakończonego rozwodem 18.06.1908 r. Jednocześnie jednak Carl i Martha pozostali ze sobą mocno związani duchowo. Pomiędzy nimi utrzymywała się obfita korespondencja. Początkowo pełna bólu Martha wyjechała do swojej siostry Marii, rozwiedzionej uprzednio z Gerhartem Hauptmannem, do Drezna.

W niedługi czas potem, nie mogąc znieść rozłąki z Carlem, Martha powróciła do Szklarskiej Poręby. Kupiła parcelę przy obecnej ulicy Muzealnej 3 i wybudowała willę, którą nazwała „Federbusch” – dziś „Polny krzew”. Ta duża parcela w niedługi czas zmieniła swój wygląd. Posadzone zostały nowe drzewa, powstały parkowe ścieżki, alejki i drogi, roztaczał się z tego miejsca piękny widok na panoramę Karkonoszy. Całość posesji przybrała charakteru typowego dla tego okresu parku natury. Można domniemywać, że przy jego planowaniu służył pomocą Carl Hauptmann, który również żywo intertesował się biologią i był głównym

O bliskich powiązaniach duchowych Carla i Marthy, pomimo rozwodu, świadczyć może fakt zapisania przez niego w testamencie mebli, książek i rękopisów z gabinetu, w którym pracował, na rzecz Marthy. Po śmierci Carla Hauptmanna pełna bólu Martha powiedziała : „Miałam słońce, które zaszło, a resztki jego promieni muszą mi do końca życia wystarczyć”.

Co czwartek odbywały się w willi „Federbusch” skromne przyjęcia mające charakter salonu literacko-atystycznego. Na parterze, w dużym pokoju z kominkiem, spotykali się przedstawiciele miejscowej kolonii artystów: naukowiec i literat dr Wilhelm Bölsche, ekonomista prof. Werner Sombart, czy malarze Hanns Fechner, Willi Oltmanns oraz wielu innych. Gościł też tutaj laureat literackiej Nagrody Nobla Gerhart Hauptmann. Podawano herbatę i ciasto, szczególnie rozkoszując się specjalnością pani domu, wyśmienitą ponoć babką. Często słuchano muzyki, zwłaszcza fortepianowej, rozmawiano o literaturze, filozofii i sztuce.

Martha Hauptmann zmarła 21.01.1939 r. w Szklarskiej Porębie. Niestety, jej przyścienny nagrobek ustawiony obok grobu Carla Hauptmanna nie zachował się do dnia dzisiejszego. Miał formę prostej płyty, kwadratowej płyty. Wewnątrz wieńca znajdowało się nazwisko oraz lata życia Marthy Hauptmann, poniżej zaś krótki fragment z Pisma Świętego. Autorem projektu był znany malarz, twórca fresków w jagniątkowskim domu Gerharta Hauptmanna – prof. Johannes Avenarius.

Dom Marthy Hauptmann należał do jednego z najważniejszych miejsc dawnej kolonii artystów w Szklarskiej Porębie. Jego znaczenie można przyrównać do roli, jaką odgrywały położone w Szklarskiej Porębie Średniej, w dawnej Dolinie Siedmiu Domów, posiadłości literata i filozofa Carla Hauptmanna (ul. 11 Listopada 23), znanego ekonomisty prof. Wernera Sombarta (Osiedle Podgórze 3) czy sąsiedni dom artysty – malarza Hermanna von Heindricha (ul. Muzealna 5).

Po drugiej wojnie światowej dawny dom Marthy Hauptmann stał się jednym z obiektów wypoczynkowych Funduszu Wczasów Pracowniczych, a następnie pod koniec lat dziewięćdziesiątych został troskliwie wyremontowany przez nowych właścicieli. Ma on dziś nowoczesne oblicze, zachowując jednak swój dawnych wygląd i charakter.

Dodaj komentarz