Najstarsze góry Europy

Lokalizacja

Pasmo górskie w Sudetach Środkowych rozciągające się na długości 26 km (35 km licząc po linii grzbietowej) pomiędzy Górami Bardzkimi ze wschodu, a Wałbrzyskimi z zachodu. Na wschodzie granicą jest Przełęcz Srebrna, a na zachodzie Góry Sowie kończą się doliną rzeki Bystrzycy. Od północy ograniczone Kotliną Dzierżoniowską – od południa Obniżeniem Noworudzkim, oraz Wzgórzami – Wyrębińskimi i Włodzickimi. W okolicach Głuszycy graniczą z Górami Kamiennymi. Góry Sowie dzielą się na pasma oddzielone od siebie przejezdnymi dla samochodów przełęczami: Srebrną (586 m n.p.m.), Woliborską (711 m n.p.m.), Jugowską (805 m n.p.m.) i Walimską (750 m n.p.m.) oraz Sokolą (754 m n.p.m.). Są to pasma: Szerokiej, Kalenicy i Słonecznej, Wielkiej Sowy, Sokoła i Włodarza, oraz obniżenie w formie działu schodzące przez Glinno w stronę Zagórza Śląskiego i Lubachowa. Zajmują obszar około 200 km kw.

Opis

Potężne wały Gór Sowich widoczne z Kotliny Dzierżoniowskiej wyrastają nad nią jednym uskokiem stromych zboczy, przeciętych czterema przejezdnymi przełęczami. Od wschodu – od Przełęczy Srebrnej po Wielką Sowę – wał ten wznosi się i rozszerza, aby przy Wielkiej Sowie osiągnąć 13 km szerokości. Dalej na zachód następuje znaczne obniżenie, a główny grzbiet skręca na południe przez Sokół (862 m n.p.m.) w stronę Głuszycy i Gór Kamiennych.
Krajobrazowo włącza się do obszaru Gór Sowich także Wzgórza Wyrębińskie (złożone z trzech części) z najwyższym szczytem Gontowej – 723 m n.p.m. Na terenie Gór Sowich – od przełęczy Woliborskiej po przełęcz Walimską i Jedlinę Zdrój rozciąga się Park Krajobrazowy Gór Sowich, a pozostały teren obejmuje strefa chronionego krajobrazu. W okolicach szczytowych Kalenicy znajduje się rezerwat „Bukowa Kalenica”, a w okolicach Zamku Grodno rezerwat „Zamkowa Góra”. Szlak czerwony prowadzi głównym grzbietem, niebieski jego północnym zboczem, a szlaki zielone i żółte przecinają go kilkakrotnie z południa na północ.
W szczytowych partiach znajdują się ciekawe gniazda skalne. Grzbiet gór jest płaski przy miejscami bardzo stromych zboczach. Góry porasta całkowicie las z wyjątkami polan w okolicach szczytowych, lub na przełęczach. Pod względem geologicznym Góry Sowie zbudowane są z najstarszego budulca skalnego ze wszystkich gór w Polsce, a nawet w Europie. Są nim archaiczne gnejsy. Wypiętrzone są w obecnym kształcie jak większość Sudetów w trzeciorzędzie w postaci jednego zrębu tektonicznego. Szczyty mają kształt kopuł.

Najwyższe szczyty

Do najwyższych szczytów Gór Sowich należą: Wielka Sowa (1015 m n.p.m.) Mała Sowa (972 m n.p.m.) Kalenica (964 m n.p.m) oraz Słoneczna (960 m n.p.m.) We wschodniej, i zarazem niższej części, najwyższymi szczytami są Malinowa (839 m n.p.m.) i Szeroka (824 m n.p.m.)

Miejscowości

U stóp Gór Sowich znajdują się miasta: Dzierżoniów, Bielawa, Pieszyce, Nowa Ruda, oraz znane miejscowości turystyczne: Rzeczka, Walim, Sokolec, Jugów, Sierpnica, Zagórze Śląskie. Pomiędzy Górami Sowimi, a Kamiennymi leżą Głuszyca i Jedlina Zdrój.

Atrakcje turystyczne

Obiekty warte zwiedzenia w Górach Sowich i ich okolicy
Obiekty,, Riesse”– są to:
Podziemne Fabryki Walimia, Podziemne Miasto Osówka i Kompleks Włodarz, Kompleks Rzeczka, Kompleks Jugowice Górne, Kompleks Soboń, Kompleks Sokolec, Książ. Razem z towarzyszącymi im budowlami naziemnymi stanowią wielką tajemnicę z czasów II Wojny Światowej. Wędrówki po podziemiach i powierzchni dają wiele emocji.
Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim – XIII-wieczna warownia, częściowo muzeum. Z wieży wspaniałe widoki na okolicę. W lochu głodowym szkielet księżniczki. Ciekawe legendy.
Przejazd brzegami Jeziora Bystrzyckiego z przejściem wiszącą kładką ( dług.118 m), piciem wody zawierającej srebro ze starej kopalni i zwiedzaniem zapory wodnej na Bystrzycy.
Wieża Bismarcka na Wielkiej Sowie. Roztacza się z niej wspaniała panorama Sudetów, Niziny Śląskiej i nawet obszaru Czech.
Podziemne Muzeum Górnictwa w Nowej Rudzie. Można: zwiedzać podziemne chodniki, spotkać ducha kopalni, przejechać podziemną kolejką, zwiedzić muzeum w dawnym budynku zarządu kopalni.
Wambierzyce – miejscowość kultowa czterech narodów: Polaków, Czechów, Morawian i Niemców – sanktuarium Matki Bożej Opiekunki Rodzin. Zwiedza się barokowe sanktuarium M.B., ruchomą szopkę ( 800 figurek, 300 ruchomych) i bardzo ciekawy skansen z małym ZOO i mnóstwem nagromadzonych eksponatów.
Twierdza w Srebrnej Górze – najwspanialsza budowla obronne Prus, ulubione dzieło Fryderyka Wielkiego.
Kłodzko – godne zwiedzenia: Twierdza w Kłodzku – bastiony naziemne, kazamaty i chodniki minerskie. Można sprawdzić swe zdolności wspinaczkowe oraz Podziemna Trasa Turystyczna.
Sanktuarium Matki Bożej Bardzkiej w Bardzie. Zwiedza się barokowy kościół, Muzeum Sztuki Sakralnej, kalwarię i ruchomą szopkę pod prezbiterium kościoła.

Rezerwat Skalny Szczelińca Wielkiego w Karłowie
. Jest to wspaniały labirynt skalny. Wiele olbrzymich skał przypomina zwierzęta, przedmioty i ludzi.
Rezerwat Błędnych Skał – labirynt skalny utworzony przez naturę. Zwiedzając wędruje się wąskimi szczelinami, niskimi przesmykami i pod skalnymi grzybami.
Zamek Książ-trzeci co do wielkości zamek w Polsce. Posiada 400 sal i komnat.
Szczawno Zdrój – można pospacerować po parku zdrojowym, napić się wód mineralnych, obejrzeć salę teatralną.
Muzeum w Wałbrzychu. Ekspozycja minerałów, skał, wystawa porcelany historycznej.
Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej i mauzoleum Piastów Świdnickich w Krzeszowie – zabytek klasy ,,0” (najwyższej europejskiej), jest to kompleks budowli barokowych stworzonych przez najwybitniejszych twórców środkowoeuropejskiego baroku.
Rezerwat Głazy Krasnoludków – nagromadzenie przeróżnych form skalnych wśród przepięknego lasu.
Dwunastu Apostołów w Chełmsku Śl.– zespół 11 drewnianych domów będących dawniej domami tkaczy. Wewnątrz skansen i możliwość taniego zakupu wyrobów z lnu.
Polanica Zdrój – Spacer po parku zdrojowym, zaglądnięcie do sklepu z kamieniami ozdobnymi i zwiedzenie huty szkła ,,Barbara”( możliwość zakupów w sklepie fabrycznym).
Kościół Pokoju w Świdnicy. Zbudowany bez fundamentów i bez użycia metalu cegieł i kamieni. Został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
Katedra świdnicka – wspaniała gotycka budowla z czasów piastowskich. Wewnątrz mająca wystrój barokowy. Ciekawe, średniowieczne zwyczaje ślubne i ostrzeżenia przed pochopnym zawarciem związku małżeńskiego, przedstawione na północnym portalu.

Drewniany kościół Matki Boskiej Śnieżnej w Sierpnicy
. Ciekawa skrzyniowa budowla z 1564 r. Posiadająca ,,soboty”. Związane są z nimi interesujące dawne zwyczaje.

Góry Stołowe-aktywnie

Zimą w Rzeczce, Sokolcu, na przełęczy Jugowskiej, oraz na Wielkiej Sowie działają wyciągi narciarskie o zróżnicowanym stopniu trudności tras. Najdłuższe i najbardziej atrakcyjne są trasy na Wielkiej Sowie (zaczynają się w Potoczku) i na Rymarzu przy schronisku Zygmuntówka. Z kolei Rzeczka i Sokolec oferują największą liczbę wyciągów dla narciarzy o różnym stopniu zaawansowania. W Górach Sowich znajdują się świetne tereny do uprawiania narciarstwa biegowego ze względu na sieć dróg leśnych poprowadzonych po poziomicach na wysokości od 700 do 1000 m n.p.m., co w połączeniu z surowym – jak na taką wysokość gór – klimatem gwarantuje na długo dobre warunki śniegowe. Najdłużej śnieg zalega na najwyżej położonych terenach (około 900 m n.p.m.) w okolicach Wielkiej Sowy. Latem tereny te są trakcyjne zarówno dla turystów pieszych jak i rowerowych. Rowerzyści mogą korzystać z większości tras dostępnych zimą narciarzom biegowym. Zaś Ci – poszukujący emocjonujących zjazdów po zboczach – mają zagwarantowane długie, strome i ciekawe zjazdy. Góry Sowie są szczególnie atrakcyjnym miejscem na wyjazdy jednodniowe dla mieszkańców Wrocławia ze względu na stosunkowo niedużą odległość około 80 km – czyli 1,5 godzinną jazdę samochodem z centrum miasta.

Klimat

Klimat Gór Sowich jest typowym klimatem górskim, charakteryzujący się wysokimi opadami, niską średnią temperatur i długo zalegającą pokrywą śnieżną. Przy wyżowych nocach zachodzi zjawisko inwersji temperatur, gdy zimne powietrze opada na dno kotlin. Opady sięgają od 500-600 mm w dolinach, do 1000 mm i więcej w okolicach Wielkiej Sowy. Zimy tutaj są mroźne, a średnie temperatury zimą porównywalne są do tych z wyższych gór. Nie są one jednak tutaj tak śnieżne jak w Górach Orlickich, Izerskich, Jesionikach czy Karkonoszach. Latem kulminacja opadów występuje w lipcu, przy często towarzyszących im gwałtownych burzach.

Na podstawie:
www.sudety.it/index/gory/regiony/ID,10 oraz, www.gorysowie.org.pl/pl/turystyka.html