Zabytki Jeleniej Góry i okolic

Zabytki Śródmieścia Jeleniej Góry

Ratusz – pochodzi z lat 1747-1749, wzniesiony został w stylu klasycystycznym. W podziemiach gdzie do 1945 r. funkcjonowała restauracja, zachowały się ślady wcześniejszych budowli gotyckiej i renesansowej. Około 1910 r. budynek ratusza połączono z sąsiednimi kamienicami zwanymi „siedem domów” zaadoptowanymi na potrzeby magistratu. W średniowieczu służyły one jako apteka, garkuchnia, ławy chlebowe itp. W 2000 r. w pierwszej z tych kamieniczek odkryto studnię o głębokości 20 m.
Fontanna z barokowym posągiem Neptuna z połowy XVIII w. która symbolizuje wodę, ale i szerokie kontakty handlowe miasta z całym światem.
Zespół zabytkowych kamieniczek w rynku – rokokowe i barokowe z XVII i XVIII wieku. Jest to jedyna na Dolnym Śląsku w pełni zachowana tego typu ozdoba. Każda pierzeja Rynku nosiła kiedyś osobną nazwę. Domy pomiędzy ul. Długą i Grodzką zwano podcieniami sukienników, pomiędzy ul. Grodzką i Jasną podcieniami kuśnierzy, pomiędzy Jasną i Pionierów Jeleniej Góry podcieniami przędzarzy, przy ul. Bocznej podcieniami maślanymi, pomiędzy ul. Boczną a Szkolną podcieniami powroźników i białoskórników a od ul. Szkolnej do Długiej podcieniami zbożowymi. W kamieniczkach mieszczą się dziś galerie, sklepy z pamiątkami oraz liczne kawiarnie, restauracje.
Mury obronne – do dziś z wielu obronnych fortyfikacji (podwójne mury obronne, 3 bramy z wieżami, 36 bastei) zachowały się tylko fragmenty tych obwarowań Baszta Wojanowska z basteją kryjącą kaplicę Św. Anny, fragmenty murów wplecione w inne budowle m.in. przy ul. Jeleniej oraz Baszta Zamkowa i Baszta Grodzka.
Kaplica Św. Anny – umieszczona wewnątrz średniowiecznej bastei, którą w 1514 r. gruntownie przebudowano. W portalu nad wejściem do kaplicy widnieje napis: HonorI Magnae ChrIstI aVlae DIVae Annae ereCta (wzniesiono na chwałę wielkiej babki Chrystusa św. Anny) z ukrytą datą 1715 r.
Brama Wojanowska i Baszta Wojanowska – stanowiły część średniowiecznego kompleksu obronnego, który strzegł drogi do Wojanowa. Lochy pełniły funkcję więzienia. W 1480 r. wieża wskutek silnego wiatru zawaliła się grzebiąc 5 osób. Szybko ją odbudowano dodając zegar i kopułę z latarnią i w takim stanie przetrwała do dziś. Brama, zwana Wojnowską, którą strzegła owa wieża znajdowała się u wylotu obecnej ul. Konopnickiej. Wyburzono ją w 1755 roku, a obrys uwidoczniono w bruku ciemniejszą kostką. W 1756 r. postawiono tutaj barokową bramę spełniającą funkcję porządkowo-rogatkową. Na filarach umieszczono herby: pruski, śląski, miejski oraz inskrypcję. W 1869 r. bramę rozebrano i przeniesiono do koszar przy ul. Obrońców Pokoju. Po renowacji w 1998 r. wróciła na dawne miejsce.
Kościół św. Erazma i Pankracego – najstarsza świątynia w mieście z 1552 roku, posiada wysoką (51 m) wieżę. W 1909 r. przy północnej nawie wzniesiono neogotycką klatkę schodową. Przy wejściu do zakrystii od strony północnej pomnik św. Jana Nepomucena z 1709 roku, który w 1812 r. strącono z mostu na Bobrze, a po odrestaurowaniu w 1886 r. przeniesiono w obecne miejsce.
Kościół Podwyższenia Krzyża Św. – największa świątynia w mieście może w nim zasiąść 4020 osób a drugie tyle zmieści się na stojąco. Zbudowany w latach 1709-1718 w wyniku zmuszenia cesarza austriackiego przez króla szwedzkiego Karola XII, do wyrażenia zgody na budowę przez protestantów sześciu tzw. „kościołów łaski”. Od 1957 r. jest kościołem katolickim a zarazem garnizonowym. Nad główną kopułą góruje wysoka na 66 m wieża.
Cerkiew św. Piotra i Pawła – zbudowana w latach 1737-1738. W 1925 r. przejęta przez władze miejskie pełniła rolę galerii. Parafia prawosławna przejęła kościółek w 1948 r. i sprowadziła Ikonostas aż z Lubelszczyzny.
Teatr im. C. K. Norwida – budynek wzniesiony w latach 1903-1904 wg projektu Alfreda Daehmela w stylu secesyjnym. Główna sala widowiskowa posiada ok. 550 miejsc z trzema balkonami i pomieszczeniem foyer. W 1945 r. uruchomiono tutaj pierwszy teatr na Ziemiach Odzyskanych w którym debiutowali m.in.: Adam Hanuszkiewicz i Kazimierz Dejmek.
Archiwum Państwowe – najstarszy zachowany budynek przy ul. Podwale, wzniesiony na pocz. XVIII w. przez kupca Glafeya na bielarnię płótna. W XIX wieku mieściła się tutaj wytłaczarnia soku dla produkcji win owocowych. Od 1945 r. jest siedzibą archiwum miejskiego. W latach 1947-1949 r. zdeponowano tu część skarbu ukrytego w Zamku Czocha.
Muzeum Karkonoskie – jedyny obiekt w regionie wzniesiony specjalnie na potrzeby muzealne w latach 1912-1914. Powstał z inicjatywy i dla potrzeb zbiorów Towarzystwa Karkonoskiego (Riesengebirgsverein).

Zabytki Cieplic

Pałac Schaffgotschów (Jelenia Góra – Cieplice) – wzniesiony w latach 1784-1809 przez rodzinę Schaffgotschów. Fasada główna jest długa na 81m i liczy 21 osi okiennych. Od 1975 r. pałac należy do Politechniki Wrocławskiej, zwiedzanie możliwe po uzgodnieniu z władzami uczelni.
Długi Dom i pawilony zdrojowe (Jelenia Góra-Cieplice) – Długi Dom jest jednym z najstarszych budynków kuracyjnych uzdrowiska i najstarszą budowlą świecką w Cieplicach, powstał w 1537 r.
Galeria i Teatr Zdrojowy – (Jelenia Góra-Cieplice) – Galerię zbudowano w latach 1797-1800 wg projektu wrocławskiego architekta Carla Gottlieba Geisslera. Wewnątrz urządzono restaurację (funkcjonującą do dziś), palarnię cygar, czytelnię i sporą salę koncertową. Teatr Zdrojowy został wzniesiony w latach 1833-1836, może pomieścić ok. 270 widzów. Ufundowany przez Schaffgotschów, zbudowany w stylu neoklasycystycznym. Obecnie scena należy do Teatru im. C. K. Norwida.
Kościół św. Jana Chrzciciela (Jelenia Góra-Cieplice) – zbudowany w latach 1712-1714 w stylu barokowym.
Kościół Zbawiciela (Jelenia Góra-Cieplice) – zbudowany przez luteranów w 1777 r. Od 1946 r. użytkują go polscy ewangelicy.
Pawilon Norweski (Jelenia Góra-Cieplice) – zbudowany w 1908 r. przez właściciela tutejszej fabryki maszyn papierniczych Eugena Fullnera. Pawilon powstał na wzór restauracji „Frognerseteren” koło Oslo i taką funkcję pełnił w Cieplicach do 1967 r., w którym to z Pałacu Schaffgotschów przeniesiono Muzeum Ornitologiczne (obecnie Przyrodnicze).

Zabytki Jagniątkowa

Willa Gerharda Hauptmanna (Jelenia Góra-Jagniątków) – zbudowana w stylu secesyjnym na skale pośród łąk w 1901

Zabytki Sobieszowa

Zamek Chojnik (Jelenia Góra-Sobieszów) – zamek górny zbudowany został w 1364 r. W 1392 r. zamek otrzymuje od księżnej Agnieszki (Ród książąt piastowskich linii świdnicko-jaworskiej) rycerz Gotscho Schoff protoplasta rodu Schaffgotschów w którego rękach pozostaje do 1945 r. Obecnie mieści się tu najstarsze na Śląsku bractwo rycerskie które w sierpniu organizuje Turniej Kuszniczy „O złoty bełt Chojnika”. Do zamku prowadzą szlaki turystyczne z miejscowości Sobieszów, Jagniątków i Zachełmie.
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (Jelenia Góra-Sobieszów) – wzniesiony w 1745 r. przez ewangelików. Od 1947 r. mieści się tu parafia rzymskokatolicka. W 1960 r. umieszczono tutaj obraz Chrystusa Dobrego Pasterza z otwartym sercem na tle Karkonoszy.
Kościół św. Marcina (Jelenia Góra-Sobieszów) – pochodzi z 1305 roku, w latach 1778-1782 został przebudowany przez Cystersów.
Pałac Schaffgotschów (Jelenia Góra-Sobieszów) – wzniesiony w latach 1705-1712, wg projektu Eliasa Scholza z Bolesławca.

Zabytki Maciejowej

Kościół św. Piotra i Pawła (Jelenia Góra-Maciejowa) – zbudowany w 1319 r. W 1946 erygowano tutaj polską parafię.

Zabytki Czarnego

Dwór Czarne (Jelenia Góra-Czarne) – kamienny pałac z XVI wieku. W 1559 r. zbudował go i otoczył fosą Caspar Schaffgotsch. Po 1947 przejęty przez PGR dwór zaczął popadać w ruinę. Obecnie mieści się tutaj Ośrodek Kultury Ekologicznej „Czarne” i dzięki jego działaniom wraca do świetności.

Dodaj komentarz