Zwalisko

Złote Jamy (Goldengrubenhübel) – słabo zaznaczony szczyt o wysokości 1088 m.n.p.m. w południowo-zachodniej części masywu Zielonej Kopy. Złote Jamy znajdują się opodal przebiegającej od okolic Kopańca pod Nove Mesto pod Smrkiem największej w Europie żyły kwarcu długości ponad 10 km, o miąższości 60 – 100 m. Niedaleko stąd, około dwa kilometry w kierunku południowym od szczytu, znajduje się Rozdroże pod Cichą Równią – skrzyżowanie Starej Drogi Szklarskiej z Duktem Końskiej Jamy; najważniejszymi swego czasu szlakami komunikacyjnymi w tej części Gór Izerskich.

Nazwa Złote Jamy ma bezpośredni związek ze średniowiecznymi poszukiwaniami złota i kamieni szlachetnych prowadzonymi w Karkonoszach oraz Górach Izerskich przez Walonów i ich następców. Od XIV w. Walonami bądź Walończykami zaczęto nazywać w Karkonoszach i Górach Izerskich:
„[…] wszelkich cudzoziemskich Wenecjan, Florentyńczyków lub innych Walonów, którzy jako ludzie gór, poszukiwacze kamieni czy też biegli w szkle przeszukiwali niemieckie góry; także każdy z przedstawicieli wielkich południowych domów handlowych, jak Medici, Ricci i inni, byli tutaj wspólnie jako Walonowie nazywani i częściowo także nazywali tak sami siebie.”

W okolicy Złotych Jam znajdowały się liczne szyby dawnych walońskich kopalń złota. Wydaje się, że intensywnie eksploatowane złoża z czasem uległy wyczerpaniu. Według relacji z 1777 r. grupa wędrowców wybrała się z Hali Izerskiej do Złotych Jam:
„Do celu swojej drogi dostaliśmy się z Wielkiej Izery górskim grzbietem. Nim dotarliśmy do legendarnych Jam, droga nasza prowadziła po kamieniach i bagnie. Znaleźliśmy się w tak osamotnionym miejscu, że straciliśmy wrażenie, iż świat jest zamieszkały. Po obu stronach widać było groźne jary, nad którymi stoją wysokie góry pokryte niezmierzonymi lasami i tak aż do Złotych Jam. Tutaj stwierdziliśmy, że rosną na nich już tylko młode krzewy. Jamy były puste.”

W okolicy Złotych Jam znajdować się miało wiele znaków walońskich w postaci twarzy, dłoni, kół i krzyży. Na pozostałości szybów wydobywczych natrafił w początkach lat dwudziestych XX w. mieszkaniec Wielkiej Izery Will – Erich Peuckert (1895-1969), zasłużony badacz dziejów kultury Dolnego Śląska. Na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. na obszarze Złotych Jam były przeprowadzone powierzchniowe badania archeologiczne, które potwierdziły istnienie tutaj intensywnej eksploracji złota w średniowieczu. Poświadcza to umieszczona pod Złotymi Jamami współczesna pamiątkowa tablica z tekstem: „Wyrobiska złotodajnego kwarcu z XIII-XV w.”

Obecnie, ze względu na upływ czasu, szczegółowe rozpoznanie dawnych szybów kopalnianych jest utrudnione. Państwowa Służba Ochrony Zabytków planuje objęcie ochroną konserwatorską tego obszaru, po przeprowadzeniu szczegółowych badań archeologicznych.

Dodaj komentarz